Heeft muziek helende effecten op zieke mensen?
Al in de oudheid geloofde men in de heilzame invloed van muziek op zieke mensen. Bijna iedereen kent het verhaal van de bijbelse David die harp moest spelen voor de geesteszieke koning Saul om diens lijden te verlichten.
We weten dat het muziekinstrument dat David speelde sterker verwant was aan de lier dan aan de moderne harp.Maar toch blijft de gedachte aan de harp als hulpmiddel om het lijden te verlichten, nauw met het beeld van de harp verbonden.De afbeeldingen die we op historische afbeeldingen van David met zijn harp zien, tonen doorgaans een harp uit de tijd dat die afbeelding werd gemaakt.Ook tegenwoordig gelooft een aantal mensen in een positieve uitwerking van muziek op de menselijke gezondheid, maar tot nu toe is daar relatief weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Daarom is er nog relatief weinig bekend over de effecten van het spelen van harpmuziek voor ernstig zieke mensen.
Harpmuziek op de intensive care
Wat zijn de effecten van muziek op patiënten in de intensive care? Het medisch centrum van de universiteit van Arizona heeft daarnaar onderzoek verricht. De onderzoeksvraag was of muziek, en met name harpmuziek mogelijk helende effecten zou kunnen hebben op patiënten die op de intensive care unit waren opgenomen.
Onderzoek aan het Arizona Center for Integrative Medicine
Het wetenschappelijk onderzoek is in juni 2012 uitgevoerd door Ann Marie Chiasson, wetenschappelijk onderzoekster op het gebied van fysiologie aan het Arizona Center for Integrative Medicine. Ze heeft het onderzoek verricht in samenwerking met Carrol McLaughlin, harpdocente aan de universiteit van Arizona en harpiste van naam.
De harpiste McLaughlin had al in haar eigen harppraktijk ervaren dat de harp een unieke, helende eigenschap bezit. Ze was op zoek naar harde, wetenschappelijke gegevens voor deze heilzame kenmerken van de harp. Het bovenstaande onderzoek moest hierin voorzien.
Opzet en resultaten van het wetenschappelijk onderzoek
Aan het onderzoek deden honderd patiënten in de intensive care unit mee. De meesten van hen waren van middelbare leeftijd of ouder.
Vijftig patiënten kregen elk tien minuten lang een privé uitvoering van life harp muziek. De andere vijftig patiënten functioneerden als controlegroep. Zij moesten tien minuten lang ontspannen zonder harpmuziek.
Meting van de fysiologische functie, bloeddruk en gemelde pijn
In het onderzoek werd de fysiologische functie, de bloeddruk en de door de patiënt zelf aangegeven pijn voor en na de tien minuten gemeten. Er is nog een nadere analyse van de gegevens nodig.
Wel is reeds duidelijk dat bij de patiënten die levende harpmuziek kregen, de bloeddruk beter werd. Bij patiënten met een te lage bloeddruk (wat vaak voorkomt op de intensive care), steeg de bloeddruk. En bij patiënten met een te hoge bloeddruk daalde de bloeddruk.
De bevindingen wijzen er dus op dat harpmuziek een evenwichtige bloeddruk en daarmee ook het herstel van de gezondheid bevordert.
Onderzoekster Marie Chiasson wil graag analyseren wat de meetbare effecten zijn van muziek op patiënten. Volgens haar is het duidelijk dat harpmuziek in sterke mate mensen helpt om te ontspannen, maar ze wil graag onderzoeken wat het verband is met de schommelingen in de hartslag en de zuurstofverzadiging.
Muziek als aanvulling op een medische behandeling
Volgens het ziekenhuis spreekt het voor zich dat harpmuziek geen zelfstandige therapie is, maar een aanvullende behandeling op de reguliere medische zorg.
Gunstige uitwerking op het ziekenhuispersoneel en op bezoekers van patiënten
Bijkomend effect is dat ook het verpleegkundig personeel en eventuele bezoekers van de patiënten er mogelijk baat bij hebben. Dat is de mening van Angela Muzzy, verpleegkundig specialist bij de intensive care van het medisch centrum van de universiteit van Arizona.
In de high-tech omgeving van een intensive care horen patiënten, verpleegkundig personeel en bezoekers namelijk voortdurend allerlei piepjes en andere geluidssignalen van de machines waarmee de lichamen van de patiënten zijn verbonden. Het geluid van de harp bracht een geruststellende en helende sfeer in de intensive care unit.
Niet alleen de patiënten reageerden positief op het onderzoek naar de effecten van de harpmuziek. Iedereen stond ervoor open. Sommigen raakten ontroerd van de muziek. Ook de bezoekers meldden de ontspannende effecten van de harpmuziek.
Gedachten achter de heilzame werking van muziek
De harpiste Carrol McLaughlin vertelde dat ze de toonsoort van de muziek afstemde op de persoon voor wie ze speelde. Ze gelooft dat ieder individueel menselijk lichaam een bepaalde vibratie heeft en dat het de kunst is de toonhoogte die daarmee samenhangt te vinden.
Bij ziekte is een deel van het lichaam uit balans en niet in harmonie met de rest van het lichaam. De harpiste denkt dat als ze op een bepaalde manier harp speelt voor een ziek persoon, de klanken de patiënt kunnen helpen om de balans van het lichaam terug te vinden. In haar ogen is er naar dit fenomeen al veel onderzoek verricht.
Harp spelen voor zieke mensen in Nederland
Ook in Nederland zijn er enkele harpisten actief die zich met zogenaamde harptherapie bezig houden. Evenals hun collega’s in de Verenigde Staten geloven ze dat harpklanken kunnen bijdragen aan het welzijn van zieke mensen.
Een deel van hen werkt niet met het spelen van favoriete muziek van de patiënt of van als algemeen rustgevend beschouwde muziek, maar met het improviseren in bepaalde muziekmodes om aan te sluiten op de klanken die op een bepaald moment bij een bepaalde patiënt zouden passen.
Vaak proberen laatstgenoemde harpisten hun overtuiging te staven met verwijzingen naar onderzoek, maar het probleem is dat die onderzoeken zelden of nooit de toets van de wetenschappelijke kritiek kunnen doorstaan. Er is wel heel veel anekdotisch ‘bewijs’ op schrift gesteld, maar er is niet of nauwelijks verantwoord, dus dubbelblind wetenschappelijk onderzoek naar de werking van harpmuziek voor zieke mensen uitgevoerd.
Vragen naar aanleiding van het onderzoek over de harpmuziek
En hoewel het bovengenoemd onderzoek aan een wetenschappelijk instituut van een universiteit is uitgevoerd, blijven er ook nu nog enkele vragen onbeantwoord.
Bijvoorbeeld, wat zouden bijvoorbeeld de uitkomsten van het onderzoek zijn geweest als de harpiste ook tien minuten lang één op één voor de patiënten een bepaald langzaam muziekstuk had gespeeld? Zou dat dan een minder goed resultaat qua gemeten lichaamsfuncties hebben opgeleverd dan de poging van de harpiste om bij haar spel al improviserend aan te sluiten op de door haar ‘ervaren’ toonhoogte die bij de patiënt past?
En op welke manier was die tien minuten ontspanning door de controlegroep precies opgezet? Hadden elk van die patiënten ook elk tien minuten lang een persoon bij zich die ontspanningsoefeningen met hen deed? Met andere woorden: in hoeverre werkte de persoonlijke aandacht in die tien minuten harpmuziek heilzaam? Zou tien minuten persoonlijke aandacht bij ontspanningsoefeningen misschien ook even heilzaam hebben gewerkt?
En zo kunnen er nog veel meer vragen worden gesteld. Het belangrijke aan dit onderzoek is echter dat er nu vanuit de wetenschappelijk hoek serieuze aandacht begint te komen voor het fenomeen van de heilzaamheid van de muziek voor de zieke mens.
Bovenstaand artikel is gebaseerd op het artikel Study Explores Effects of Harp Music on ICU Patients; Sarah Burton van The University of Arizona Medical Center, d.d. 30 juli 2012.
Zin in een cursus een hobbycursus natuurlijke geneeswijzen?
Wist je al dat je bij de NHA bijvoorbeeld een cursus natuurlijke geneeswijzen kunt volgen?
Dossier harp
Dit artikel maakt deel uit van het dossier harp.