Als kind van negen jaar oud, verloor Johann Sebastian Bach zijn moeder. Toen de jongen tien jaar was, overleed ook zijn vader.
Christoph, zijn veertien jaar oudere broer, werd toen de voogd van Johann Sebastian. Deze strenge en afstandelijke man zou slechts weinig hebben begrepen van zijn zeer muzikale broertje.
Zo zou Sebastian niet de mooie muziekboeken van zijn grote broer mogen lenen. Maar de tienjarige jongen, die dolgraag musicus wilde worden, liet het daar niet bij zitten en verzon een list…
Lees hieronder deel 1 van dit gedramatiseerde, maar waargebeurde verhaal over een opmerkelijk kind dat gedreven zocht naar manieren om zijn droom waar te kunnen maken. Onderstaand verhaal is een vertaling en vrije bewerking door de redactie van Evendit.nl van Story-lives of Great Musicians van Francis Jameson Rowbotham, te vinden op: http://www.gutenberg.org/ebooks/19748.
De vurige wens van het tienjarige kind Johann Sebastian Bach
‘Christoph’, de tienjarige Johann Sebastian Bach keek smekend omhoog naar zijn oudere broer die op het punt stond de kamer te verlaten. ‘Christoph’, ik wil zo heel graag dat mooie muziekboek van je lenen. Dat boek met stukken van Pachelbel en Buxtehude en nog veel meer echt grote componisten. Mag ik dat boek uit jouw kast een tijdje van je hebben? Ik zal er echt heel zuinig op zijn. Alsjeblieft?’
Christoph keek de andere kant op. Vervolgens draaide hij zich abrupt om. ‘Nee, Sebastian, geen denken aan. Hoe haal je het in je hondsbrutale hoofd om mij te vragen dat kostbare boek aan jou te lenen! Alleen al het idee dat een dwaas kind als jij de grote componisten zou kunnen bestuderen. Studeer nou maar gewoon aan de etudes die ik je heb opgegeven. En waag het niet nog eens om zo’n stomme vraag aan mij te stellen.’
Met een klap gooide Christoph de deur achter zich dicht.
De kleine Sebastian zuchtte en keek met gebogen hoofd naar de grond. Zijn teleurstelling was groot. Al heel vaak had hij tussen de spijlen van de deurtjes van de boekenkast door gekeken naar de banden met de werken van de grote componisten. Natuurlijk alleen als zijn grote broer niet in de buurt was!
Als die boekenkast nu eens een keertje niet op slot zou zitten, dan…. Maar die kast zat altijd op slot en Sebastian wist niet waar de sleutel lag.
Wat kon er voor kwaads in steken als hij gewoon eens probeerde om die prachtige muziek te spelen? Hij was immers al tien jaar? Het was allemaal zo oneerlijk van zijn oudere broer. En die wist toch dat zijn broertje niet alleen gek op muziek was, maar dat hij bovendien ook heel goed kon leren? Waarom liet Christoph hem dan toch alsmaar van die verschrikkelijk gemakkelijke stukken spelen waar echt helemaal niks aan was? Wat zou Sebastian graag muziekstukken voor gevorderden willen spelen. Maar als wees was hij afhankelijk van zijn strenge, oudere broer die voogd over hem was. Het viel Sebastian niet mee om zijn afstandelijke en strenge broer te gehoorzamen.
Korte terugblik op de eerste levensjaren van Johann Sebastian Bach
Tien jaar voor dit incident, op 21 maart 1685, werd Johann Sebastian Bach geboren in het Duitse stadje Eisenach. Zijn vader Johann Ambrosius Bach was de organist van Eisenach en stamde uit een muzikaal geslacht. Al generaties lang verdiende de familie Bach de kost met kerkmuziek.
Het is dan ook niet vreemd dat Johann Sebastian reeds als klein kind een passie voor muziek toonde. Zijn vader leerde hem viool. Maar hij was nog niet ver gekomen met zijn studie van de muziek toen hij op zijn negende zijn moeder en op zijn tiende jaar ook zijn vader als verloor. Na het overlijden van zijn vader kwam Sebastian onder de voogdij van zijn veertien jaar oudere broer Christoph, die toen al een gezin had gesticht. Christoph was organist in Ohrdruf, een stadje in de buurt van Eisenach.
Christoph zelf was middelmatig muzikaal begaafd. Hij gaf Sebastian muziekles op het klavecimbel, maar deze besefte niet hoe buitengewoon groot het muzikale talent van zijn broertje was.
Hij stuurde Sebastian naar het lyceum om daar Latijn, zang en andere schoolvakken te leren. Maar hij had geen oog voor de geniale aanleg van Sebastian en behandelde de jongen met een koele onverschilligheid en probeerde diens muzikale ambities te onderdrukken.
De list van de kleine Johann Sebastian Bach
Sebastian vond het onrechtvaardig dat zijn broer Christoph het muziekboek niet aan hem wilde uitlenen. Daarom besloot hij dat hij er alles voor over had om zelf zo’n boek te bezitten. Maar hij vroeg zich af hoe hij in het geheim aan dat boek kon komen. Zijn broer mocht dat natuurlijk niet ontdekken!
Op een nacht, toen iedereen in huis allang sliep, stond Sebastian voor het open raam naar buiten te staren. Het heldere, zilveren maanlicht scheen tot in de verste uithoeken over de vallei.
Maar de jongen had er geen oog voor. Hij dacht na over een manier om dat mooie muziekboek te lenen. Het licht van de maan zou hem daarbij kunnen helpen. Binnen in het huis was het volkomen stil.
Sebastian kreeg het gevoel dat nu het juiste moment was gekomen om het boek te pakken. Zachtjes sloot hij het raam en sloop de trap af, naar de woonkamer.
Bij het licht van de maan kon hij het boek tussen de spijlen van de deurtjes door in de boekenkast zien staan. Maar zoals gewoonlijk was de kast helaas op slot. Met veel moeite wrong hij zijn kleine handen tussen de spijlen door.
Uiteindelijk kon hij met de toppen van zijn vingers het boek aanraken. Heel voorzichtig, millimeter voor millimeter, probeerde hij nu het boek dichter naar zich toe trekken.
Het moeilijkste deel van deze operatie was het boek tussen de spijlen door te krijgen. Sebastian was doodsbang dat zijn broer zou merken dat hij niet in de slaapkamer was. Maar hij moest en hij zou dat boek in handen krijgen.
Het boek was net iets te dik voor de spijlen. Wat nu? Zou hij een paar spijlen iets kunnen uitbuigen? Met zijn handen probeerde hij uit of er twee spijlen waren die hij een beetje uit elkaar kon trekken. De zware spijlen gaven bepaald niet gemakkelijk mee. Maar uiteindelijk kreeg Sebastian het voor elkaar. Dankzij voorzichtig gemanoeuvreer met zijn kleine handen wist hij het zo fel begeerde boek uit de ‘gevangenis’ van de boekenkast te bevrijden.
Van opwinding hield het kind zijn adem in. Eindelijk kon hij dit prachtige muziekboek tegen zijn borst drukken. Zijn list was geslaagd! Nu kwam het aan op de volgende stap.
(Wordt vervolgd in Het eenzame kind Johann Sebastian Bach: gesnapt bij het stiekem overschrijven van een muziekboek).
Johann Sebastian Bach: boeken en cd’s
Wil je meer achtergrondinformatie over deze wereldberoemde componist en zijn muziek? Kijk bijvoorbeeld eens bij de boeken en muziek van Johann Sebastian Bach die je bij bol.com kunt kopen.
Dossier componisten
Dit artikel maakt deel uit van het dossier componisten.
